M101 i jej skarby (NGC5457, Pinwheel Galaxy, Galaktyka Wiatraczek) i wycieczka dookoła na pobliskie galaktyki.

[Setaarius]

Wiatraczek (rzadziej spotykana nazwa to Galaktyka Koło Zębate) to galaktyka spiralna. Nazwę swoją zawdzięcza wyglądowi przypominającemu zabawkę dla dzieci, wiatraczek. Inna mniej znana nazwa to Koło Zębate. Jest to jeden z najpiękniejszych obiektów do obserwacji. Okres najlepszej widoczności przypada na prawie całe zimowe i wiosenne noce. Najwyżej nad horyzontem wznosi się w dniu 17-tego maja. Wielkość gwiazdowa wynosi 7,86 mag, a jasność powierzchniowa to około 14,82 mag. Rozmiary galaktyki dla obserwacji to 28,8x26,9 minut łuku. Odległość jaka dzieli ją od nas została oszacowana na około 20-25 milionów lat świetlnych. Galaktyka znajduje się w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy (Ursa Major) i jest skierowana niemal bezpośrednio do obserwatora. Obiekt jest prawie dwukrotnie większy od Drogi Mlecznej. W jej strukturze wyróżniono wiele obiektów NGC (chmur gwiazd i obłoków wodorowych w których formułują się gwiazdy) np.: NGC 5471 (o którym na dziś dzień wiemy, że jest osobną eliptyczną galaktyką satelitarną), NGC 5462, NGC 5461, NGC 5458, NGC 5453, NGC 5455, NGC 5450, NGC 5447, NGC 5449, NGC 5451. Obiekty te można obserwować przez duże i bardzo duże teleskopy astronomiczne o rozmiarze lustra co najmniej 12-20 cali w zależności od obiektu. Załączone szkice wykonane na podstawie obserwacji 5 calowym bino i 14-calowym Newtonem.

Szczegółowa lokalizacja to: Rektascensja 14 h 03,2 m, Deklinacja +54° 21′.

Rozmiar obiektu: bardzo duży

Jasność obiektu: jasny (jednak o niskiej jasności powierzchniowej)

Struktura obiektu: nieregularna, duże i jasne skoncentrowane jądro, duże widoczne ramiona

Obserwacje: To jedna z najpiękniejszych galaktyk do obserwacji. Zajmuje na niebie obszar podobny do Księżyca w pełni. Wspaniały obiekt lornetkowy tak jak galaktyka M33. Można spróbować ją odnaleźć w lornetce o obiektywach 50mm, ale może to być dość trudne ze względu na jej niską jasność powierzchniową natomiast dla lornetki 70-80 mm nie będzie to już problemem. Teleskop 4-6 calowy pokaże jądro i część dysku galaktycznego. Teleskop 8-10 calowy pokaże zarysy ramion, a w 10-calowym powinniśmy dostrzec jej galaktykę satelitarną NGC 5471. Pozostałe obiekty wodorowe mogą stanowić problem przy tej wielkości lustrze. W teleskopie 12-14 calowym ramiona zawirują wyskakując z okularu jednocześnie nie pozostawiając wątpliwości z jaką galaktyką mamy do czynienia. Większość wyszczególnionych wcześniej obiektów wodorowych powinna być dostrzegalna, ale czasem będzie się trzeba wspomóc zerkaniem. Teleskop 16-20 cali pokaże wspomniane chmury gwiazdowo - wodorowe nie pozostawiając wątpliwości co obserwujemy. Warto podczas obserwowania ich wspomóc się filtrem UHC.

Będąc przy M101 nie zapomnijmy również zrobić sobie wycieczkę dookoła na pobliskie galaktyki pokazane na jednej z załączonych map. Kilka z nich w średnim lub dużym powiększeniu zaprezentuje się dość urodziwie, a ich jasność waha się w granicach 11-13 mag. Są ze wszech miar godne uwagi, a zwłaszcza NGC 5473, NGC 5474, NGC 5485 z sąsiadką, ale spróbujmy również namierzyć pozostałe... DO obserwacji większości z nich wystarczy 8-10 calowy teleskop jednak w większych zaprezentują się bardziej urodziwie.